Nieuwe gewoontes aanleren is niet zo makkelijk als we zouden willen. Hoe komt het toch dat het zo lastig is om nieuwe gewoontes aan te leren? Wat heeft ons brein daar mee te maken? En hoe maken we slim gebruik van ons brein? Je leest het in deze blog.
Stel je voor: je wil meer tijd en ruimte maken voor ontspanning. Vol overtuiging maak je de beslissing: vanaf nu mediteer je elke ochtend 10 minuten, je werkt niet meer dan 8 uur per week over en je weekenden hou je voortaan vrij.
Maar….. diezelfde week zijn er 3 zieken op de zaak waardoor je de planning niet rond krijgt en zelf moet bijspringen. Daardoor schuift je eigen werk op naar het weekend. Door alle drukte vergeet je dat je elke ochtend zou mediteren. Kortom… je voornemens schieten er in de eerste week al bij in.
Hoe komt het toch dat nieuwe gewoontes aanleren zo lastig is?
Hoe komt het toch dat nieuwe gewoontes aanleren zo lastig is? Je weet precies wat je wilt, maar toch lukt het steeds niet. Wat zit er in de weg om te veranderen? Om ons gedrag te begrijpen, helpt het om kennis te hebben van hoe ons brein werkt. Het brein is een ongelofelijk krachtig fenomeen dat ons gedrag en onze beslissingen stuurt. De werking van het brein is zeer complex. We leggen in dit artikel in een notendop uit wat je moet weten over het brein in relatie tot het aanleren van nieuwe gewoontes.
Ons brein, een korte introductie.
Ons brein bestaat uit twee delen: het oerbrein (bestaande uit het reptielenbrein en zoogdierenbrein) en het mensbrein (ook wel hersenschors of neocortex genoemd).
Reptielenbrein (Oerbrein)
Je reptielenbrein is het kleinste en oudste deel van je hersenen. Het is gebrand op maar één ding: overleven. Het denkt niet na en onthoudt ook niets. Het regelt jouw basale lichamelijke functies, zoals je lichaamstemperatuur, je hartslag en je bloedsomloop. Het reptielenbrein werkt buiten jouw bewuste controle maar heeft wel invloed op jouw gedrag. Het reageert instinctief op impulsen en gevaar.
Zoogdierenbrein (Oerbrein)
In de loop van miljoenen jaren hebben zoogdieren een nieuw soort hersenen ontwikkeld: het zoogdierenbrein. Ook dit deel van je brein is gericht op overleven. Het zoogdierenbrein is het domein van je emoties en sociaal gedrag. Het zoogdierenbrein helpt je om gedrag te herhalen dat je gelukkig maakt (seks, lekker eten, lachen, knuffelen) en onplezierige ervaringen te vermijden (pijn, verdriet en angst).
Hersenschors of Neocortex / (Mensbrein)
Het mensbrein is pas 100.000 jaar oud en vergeleken met het oerbrein komt het nog maar net kijken. In dit deel van je hersenen maak je weloverwogen beslissingen, doe je kennis op, analyseer je problemen en kun je plannen maken voor de toekomst. Het mensbrein is in staat om impulsen te beheersen en compassie op te brengen. Hier leeft jouw geweten en geduld. Dit deel van je hersenen laat zich het beste omschrijven als je ‘gezonde verstand’.
Hoe maakt ons brein beslissingen?
Onze twee breinen functioneren in samenspel, en veroorzaken ons gedrag. De meeste beslissingen maken we met ons oerbrein. Dus met emoties en primitieve instincten.
Een voorbeeld: je weet prima dat elke avond een zak chips leeg eten en een paar glazen wijn drinken niet goed voor je is, maar je doet het toch.
Hoe komt dat? Je oerbrein is gericht op de korte termijn en op overleven. Calorierijk voedsel en rust waren in de oertijd schaars en daarom levert gedrag dat hierop gericht is, beloningen op in de vorm van geluksstofjes (hormonen zoals dopamine). Hier ontstaat een conflict met de tijd waarin we nu leven, want voedsel is niet meer schaars, maar in overvloed voorhanden. Het vraagt dus veel van ons mensbrein oftewel van ons ‘gezonde verstand’ om de impuls om te veel calorieën te eten te beheersen.
Als het gaat om het veranderen van je gewoontes, werken in ons brein twee processen tegen elkaar in.
Enerzijds maken we bewuste plannen gericht op de lange termijn, anderzijds is ons brein ingericht op de herhaling van gedrag dat weinig moeite en energie kost op de korte termijn. Psychologen zeggen: ons brein streeft naar ‘cognitief gemak’: het is gericht op voldoende bereiken met weinig moeite. Je hebt door de jaren heen gedrag ontwikkeld dat binnen jouw comfort cirkel ligt. Je zult daar telkens in blijven terugschieten en op de automatische piloot doen wat je altijd al deed. Want dat kost nou eenmaal de minste energie.
Zodra je de automatische piloot uitschakelt en zelf de stuurknuppel in handen neemt, zal je oerbrein er in eerste instantie alles aan doen om je nieuwe gewoonte tegen te gaan. Het risico ligt de komende 66 dagen op de loer dat je weer terugvalt in oude gedragspatronen. Je oerbrein neemt dan als het ware de controle van je mensbrein over.
Dus hoewel je rationeel gezien weet dat het goed is om bijvoorbeeld wat aan je stress te doen, kiezen de onbewuste hersenprocessen er toch voor om het oude gedrag in stand te houden. Ook als het slecht voor je is. En dat gebeurt op een vindingrijke manier.
Als je besluit om meer ontspanning in je leven te brengen, dan hoor je misschien een stemmetje in je hoofd dat zegt: “ja, ontspanning is belangrijk, maar… het kan nu even niet anders.” Of: “mediteren is belangrijk, maar… je kunt beter eerst op een meditatiecursus.” Het oerbrein is constant bezig met compromissen sluiten en het manipuleren van je gezonde verstand.
Gewoontes doorbreken? Wees je oerbrein te slim af.
Gelukkig zijn we slim genoeg om ons bewust te worden van onze interne processen. Door bewust te zijn van het onderscheid tussen onze gedachten en ons gedrag, ben je al een heel eind. Dit bewustzijn geeft je namelijk iets heel erg krachtigs: een keuze. Een keuze om je gedachten niet je gedrag te laten beïnvloeden en vast te houden aan je voornemen. Verander je gedachten en je gedrag verandert!
Sluit vriendschap met je oerbrein.
Je kunt het oerbrein ook voor je laten werken. Als je je nieuwe gedrag maar vaak genoeg herhaalt en kleine stapjes zet, zal het oerbrein het nieuwe gedrag overnemen en heb je een nieuw patroon ontwikkeld. Hoe lang dat duurt? De wetenschap zegt 66 dagen, dus die termijn houden wij aan.
Hulpmiddel: de 66-dagen poster.
Stapin.fit ontwikkelde een hulpmiddel om een nieuwe gewoonte aan te leren: de 66 dagen poster. Hiermee kan je gestructureerd van nieuw gedrag een gewoonte maken. Wil jij een uitdaging aangaan? Bestel dan snel onze gratis poster!
Mensen willen veranderen. Alleen weten ze niet hoe.
We zien het helaas te vaak: een slechte leefstijl die ten koste gaat van alles wat iemand wil bereiken in het leven. De wetenschap weet gelukkig steeds meer over wat gezond is en hoe we gezonde patronen kunnen aanleren. En dat is de weg die wij volgen: gestructureerd aan de slag met kleine stappen die direct verandering teweeg brengen en een nieuw patroon worden. Benieuwd hoe we dat doen? Bekijk ons aanbod!
Stapin.fit
Onze missie? Werkend Nederland fit en vitaal (fitaal) krijgen én houden. Werken is topsport! Ben jij fit en vitaal genoeg om je ambities waar te maken? Wij helpen jou (en jouw team) topprestaties neer te zetten.
Zelf aan de slag? Ontvang om de week onze tips in jouw mailbox!
